Trwa kampania społeczna „Proaktywni 60+ bez barier” w ramach projektu pt. „Senior 60+ bez barier – samoorganizacja seniorów na rzecz dostępności” sfinansowanego z Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021-2025. Oferta zadania jest realizowana przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych.

Przestrzeń między domem a pracą to miejsce, w którym działamy społecznie, spotykamy się ze znajomymi, czy uczestniczymy w różnych wydarzeniach. Po wyjściu z domu zaczynamy funkcjonować w przestrzeni publicznej, która ma ogromne znaczenie dla budowania społeczności lokalnych i poczucia przynależności. Stąd w planowaniu przestrzeni miejskiej możemy wyróżnić „trzecią przestrzeń”.  Koncepcja ta opiera się na idei tworzenia przestrzeni wspólnej, jako alternatywy dla „pierwszej przestrzeni” – miejsca zamieszkania, jak też „drugiej przestrzeni” – miejsca pracy. Pod tym względem wspólna przestrzeń może mieć charakter otwarty (zewnętrzny) – parki, place, czy siłownie na świeżym powietrzu, oraz zamknięty (wewnętrzny) – urzędy, kawiarnie, czy biblioteki.

W środowisku miejskim trzecia przestrzeń publiczna odgrywa jedną z kluczowych roli w tworzeniu i podtrzymywaniu więzi społecznych oraz w poprawie jakości życia mieszkańców. Pomaga wzmocnić poczucie przynależności i budowania społeczności lokalnej poprzez oferowanie miejsca na spotkania i wymianę idei. Powinna ją cechować dostępność, neutralność oraz sprzyjanie nawiązywania kontaktów międzyludzkich. Pod tym względem przestrzeń publiczna powinna być przyjazna i dostępna dla wszystkich mieszkańców, bez względu na wiek i stopień niepełnosprawności.

Seniorzy spotykają się bezpośrednio z trzecią przestrzenią każdorazowo po wyjściu z domu. To pierwsze zetknięcie się z zewnętrznym otoczeniem jest istotnym etapem w ich codziennym życiu. Każde wyjście z domu może stanowić dla seniorów duże wyzwanie. Pod tym względem możliwość samodzielnego poruszania się po najbliższym otoczeniu – pójście do sklepu, do lekarza, na spacer, czy spotkanie z sąsiadami – staje się symbolem zachowania autonomii i aktywnego uczestniczenia w życiu miasta. Chodniki, klatki schodowe, podjazdy czy tereny wspólne są pierwszymi miejscami, z którymi seniorzy mają styczność po wyjściu z domu. Pod tym względem dostępność przestrzeni publicznej decyduje o komforcie i poczuciu bezpieczeństwa. Nawet drobne przeszkody – wysokie krawężniki, wąskie i nieoświetlone chodniki, czy brak ławeczek do odpoczynku – mogą stanowić bariery utrudniające uczestniczenie w życiu codziennym. Przy czym ograniczeń w mobilności mogą doświadczać w szczególności osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami.

Dla tej grupy społecznej wyjście do kina, teatru, muzeum czy uczestniczenie w innych wydarzeniach kulturalnych – to możliwość doświadczania kultury, spotkania z nowymi ideami oraz pobudzania wyobraźni. Dla seniorów, często mogących czuć się osamotnionymi, możliwość przebywania wśród ludzi i uczestnictwo w wydarzeniach, pomaga przeciwdziałać poczuciu wykluczenia i izolacji. Przestrzenie takie jak – parki, ścieżki spacerowe, siłownie na świeżym powietrzu – zachęcają seniorów do ruchu i ćwiczeń, co jest szczególnie ważne dla ich zdrowia fizycznego. Natomiast miejsca oferujące zajęcia hobbystyczne, warsztaty czy wykłady -wspierają ich rozwój intelektualny i poznawczy. Z kolei kluby seniora, grupy samopomocowe i grupy wsparcia są miejscami, w których seniorzy mogą znaleźć wsparcie psychiczne i uzyskać pomoc od innych osób. Spotkania ze specjalistami – takimi jak psycholodzy, terapeuci lub pracownicy socjalni – pozwalają im radzić sobie z wyzwaniami związanymi z procesem starzenia się.

Seniorzy powinni mieć możliwość korzystania z tych wszystkich przestrzeni na równi z innymi mieszkańcami. Z jednej strony wkroczenie osób starszych do przestrzeni publicznej ma wymiar – społeczny, aktywizacji i rozwoju osobistego. Natomiast z drugiej strony oznacza dla nich zetknięcie się z wieloma barierami utrudniającymi swobodne poruszanie się.

Dlatego jakość kontaktu z przestrzenią, nawet w najbliższym sąsiedztwie, ma ogromny wpływ na samopoczucie, bezpieczeństwo i poziom aktywności seniorów. Przestrzenie te pełnią funkcję integrującą, rozwijającą i wspierającą, co ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości życia osób starszych. W tym zakresie przestrzeń bez barier to miejsce, w których każdy może czuć się pełnoprawnym uczestnikiem życia miejskiego. Dlatego wspólna przestrzeń powinna być przyjazna i dostępna dla seniorów. Inaczej osoby starsze mogą zdecydować się pozostać w swoich domach, które będą opuszczać tylko w wyjątkowych sytuacjach. W ten sposób pogłębiając izolację tej grupy społecznej.

Jednak w praktyce likwidacja barier w przestrzeni publicznej nie oznacza, że seniorzy nie napotkają kolejnych przeszkód – tym razem w przestrzeni prywatnej. Choć likwidacja barier w przestrzeni wspólnej może stanowić istotny krok w kierunku poprawy jakości życia seniorów, to nie rozwiąże to ich wszystkich problemów jakie spotkają w życiu codziennym. W tym zakresie kolejne bariery mogą przykładowo generować – niesprawna służba zdrowia, trudne relacje rodzinne, czy problemy zdrowotne i finansowe.

Więcej o projekcie na stronie:
www.flop.lublin.pl/senior-60-bez-barier