Trwa kampania społeczna „Proaktywni 60+ bez barier” w ramach projektu pt. „Senior 60+ bez barier – samoorganizacja seniorów na rzecz dostępności” sfinansowanego z Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021-2025. Oferta zadania jest realizowana przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych.

Jak rozwijać miasta, aby przestrzeń publiczna była przyjazna i dostępna dla wszystkich mieszkańców? Trzeba słuchać tych, którzy w nich mieszkają. Miasta są dla ludzi. Miasta bez barier – to miasta dostępne dla przedstawicieli wszystkich grup społecznych bez względu na wiek, czy niepełnosprawność. Obecnie starzejąca się populacja mieszkańców oraz wzmożona urbanizacja stanowią duże wyzwanie dla lokalnych władz samorządowych – w jaki sposób zapewnić dostępność przestrzeni publicznej?

Stale rosnąca liczba osób w wieku powyżej 60. roku życia sprawia, że nie będzie można pomijać obecności osób starszych w przestrzeni miejskiej. W tym zakresie seniorzy mają najczęściej podobne problemy jak osoby z niepełnosprawnościami, które wynikają z ograniczeń związanych z ich mobilnością i percepcją. Ponadto obie grupy społeczne chcą być traktowane podmiotowo oraz mieć świadomość, że ktoś się nimi interesuje i próbuje uwzględnić ich potrzeby.

Żyjemy w świecie korzyści. Dostępność to nie tylko obowiązek, ale i wartość. Tworzenie przestrzeni przyjaznych seniorom i osobom z niepełnosprawnościami, automatycznie sprawia, że stają się one bardziej przyjazne i dostępne dla wszystkich. Jest to szczególnie istotne wobec wyzwań związanych ze starzejącym się społeczeństwem. Stąd należy dążyć do tworzenia środowisk miejskich, w którym dostępność nie będzie jedynie hasłem, lecz realną wartością.

Obecnie dostępność ma coraz wyższą rangę. Wcześniej w przepisach prawnych nie było określonych kar finansowych za brak stosowania zasad dostępności przez samorządy – teraz może wiązać się to z sankcjami finansowymi. Dostępność nie miała też swojego gospodarza – teraz instytucje publiczne mają koordynatorów ds. dostępności. W tym zakresie osobom ze szczególnymi potrzebami przysługuje procedura wnioskowo-skargowa. Jednak bez zorganizowanej kontroli obywatelskiej – zmiany na rzecz zwiększenia dostępności przestrzeni publicznej będą zachodzić w zbyt wolnym tempie.

Wobec tego seniorzy mogą odegrać istotną rolę w społecznym mapowaniu barier utrudniających dostępność w ich najbliższym otoczeniu z perspektywy użytkowników. W ten sposób osoby starsze mogą domagać się respektowania swoich praw dotyczących zapewnienia dostępności przestrzeni miejskiej. Przy czym punktem wyjścia do wprowadzenia zmian powinna być rzetelna inwentaryzacja występujących barier w przestrzeni publicznej. Dzięki społecznemu monitorowaniu dostępności przestrzeni wspólnej, seniorzy będą mogli wpływać na poprawę eliminacji barier architektonicznych w miastach. Tego typu inicjatywa nie tylko poprawi jakość życia seniorów, ale także wzmocni ich pozycję w kształtowaniu polityk miejskich.

Jednak inicjatywa powinna wyjść bezpośrednio od środowiska osób starszych, które najlepiej znają swoje problemy i potrzeby w zakresie zapewnienia dostępności. W tym zakresie  środowisko senioralne może samoorganizować się w ramach tworzonych klubów seniora, czy innych grup (samo)pomocowych lub grup wsparcia. Stąd grupy seniorów i osób z niepełnosprawnościami, mogą organizować wspólne spacery badawcze służące przeprowadzeniu społecznych audytów dostępności. Seniorzy mogą zbierać informacje dotyczące napotykanych barier, jak też dzielić się swoimi spostrzeżeniami oraz przekazywać lokalnym władzom gotowe raporty zawierające propozycje zmian. Seniorzy mogą też organizować spotkania z przedstawicielami lokalnych władz – aby dzielić się swoimi uwagami na temat potrzeb starszych mieszkańców.

W ten sposób środowiska senioralne będą mogły zgłaszać rozpoznane problemy z dostępnością w swoim najbliższym otoczeniu, takie jak – brak wind i podjazdów dla osób na wózkach, nieodpowiednio oznakowane schody, wąskie chodniki, czy brak oświetlenia. Przy czym w prowadzonych działaniach seniorzy będą mogli wykorzystać nowoczesne aplikacje mobilne ułatwiające zgłaszanie problemów. Dzięki nim będą mogli szybko i skutecznie informować władze lokalne o napotykanych barierach (np. przesyłając opisy i zdjęcia).

Należy być optymistą na początku, a krytycznym na końcu. Niestety postępująca komercjalizacja przestrzeni miejskiej sprawia, że wiele miejsc, które mogłyby być dostępne dla szerokiego ogółu mieszkańców – staje się ekskluzywnymi prywatnymi enklawami z ograniczonym dostępem.

Więcej o projekcie na stronie:
www.flop.lublin.pl/senior-60-bez-barier