Trwa kampania społeczna „Proaktywni 60+ bez barier” w ramach projektu pt. „Senior 60+ bez barier – samoorganizacja seniorów na rzecz dostępności” sfinansowanego z Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021-2025. Oferta zadania jest realizowana przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych.

Do dostępności nie dojedziemy windą – trzeba iść po schodach. W tym zakresie nie ma szybkich rozwiązań ani prostych odpowiedzi na skomplikowane problemy. Bariery z tym związane zostały stworzone w dużej mierze przez ludzi jeszcze na etapie projektowania – i to przez nich powinny zostać rozwiązane. Dostępność jest procesem, do którego nie ma drogi na skróty. Zapewnienie dostępności przestrzeni publicznej nie uda się osiągnąć szybko i bez wysiłku – wymaga ona stopniowych, przemyślanych działań i współpracy wielu stron.

Proces osiągnięcia dostępności wymaga pracy i zaangażowania –  tak jak wspinanie się po schodach wymaga wysiłku. Schody pokonujemy stopień po stopniu, tak samo dostępność trzeba wdrażać – krok po kroku. Związane z tym zmiany infrastrukturalne, prawne czy społeczne muszą być systematyczne i szeroko zakrojone – jeżeli mają przynieść trwały efekt.

Miasto funkcjonuje jak system naczyń połączonych. Stąd powinno nadążać za zachodzącymi zmianami. Polityka miejska musi ewoluować, aby sprostać wyzwaniom związanym z procesem starzenia się społeczeństwa. Zrównoważony rozwój miast odnosi się do koncepcji szukania tzw. „złotego środka” pomiędzy trzema kluczowymi obszarami – ekonomicznym, społecznym i ekologicznym. Każda ze sfer życia miejskiego – rozwój gospodarczy, infrastruktura, transport, usługi komunalne, ekologia, czy relacje społeczne – oddziałują na siebie tworząc złożoną sieć zależności.

Wspólna przestrzeń publiczna powinna stanowić dobro wszystkich mieszkańców oraz być pod opieką samorządu miejskiego. Początek jest najważniejszą częścią pracy. Miasto powinno zwrócić szczególną uwagę na współpracę z mieszkańcami w identyfikowaniu barier w przestrzeni publicznej. W tym zakresie skutecznym sposobem poprawy dostępności miast będzie wprowadzenie do polityki zagospodarowania przestrzennego zasad projektowania włączającego. Związane z tym podejście zakłada dialog między władzą lokalną a interesariuszami ze wszystkich grup wiekowych.

Tworzenie dostępnych przestrzeni miejskich wymaga kompleksowego podejścia, które będzie uwzględniać potrzeby osób starszych. Pod tym względem ważną rolę będzie odgrywać edukacja w budowaniu świadomości na temat potrzeb seniorów w przestrzeni publicznej. Stąd jednym z priorytetowych zadań samorządów lokalnych powinno być zwiększenie świadomości mieszkańców i inwestorów działających w przestrzeni miejskiej na temat zasad dostępności i projektowania uniwersalnego. Istotne jest kształcenie zarówno samych seniorów, jak i reszty społeczeństwa, aby promować włączające podejście do projektowania miast. Ponadto istotne może okazać się przeszkolenie przedstawicieli inwestorów oraz osób zaangażowanych w planowanie przestrzeni miejskich. Wiedza na temat potrzeb seniorów powinna być integralną częścią procesu inwestycyjnego.

Oprócz tego korzystnym rozwiązaniem może okazać się wprowadzenie zapisów prawnych, związanych z zapewnieniem dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami w umowach zawieranych przez władze lokalne, które dotyczyłyby – najmu lokali komercyjnych, zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w miejscach publicznych, czy umów o dofinansowanie wydarzeń dofinansowanych ze środków publicznych. Podobnie warto by było też rozważyć potrzebę wprowadzenia mechanizmów prawnych i systemu ulg dla właścicieli i zarządców nieruchomości, których celem byłoby preferowanie inwestycji zapewniających pełną dostępność dla osób z ograniczeniami mobilności i percepcji – zgodnie z projektowaniem uniwersalnym.

Jednak samorząd poprzez politykę miejską powinien kreować systemowe rozwiązania, które będą sprzyjały tworzeniu dostępnej wspólnej przestrzeni – nie tylko dla samych seniorów, ale i innych grup społecznych. Nie projektujmy dostępnych miast tylko dla seniorów – ale z nimi dla wszystkich. Tym bardziej, że miejsca dostępne seniorom i osobom z niepełnosprawnościami są jednocześnie dostępne dla osób w każdym wieku. Zapewnienie dostępności nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi – dostępność sama w sobie jest prawem. Małe szanse są często początkiem wielkich przedsięwzięć. Wygrywają ci – co nigdy nie odpuszczają.  Ci, co odpuszczają – nigdy nie wygrają.

Więcej o projekcie na stronie:
www.flop.lublin.pl/senior-60-bez-barier