Trwa kampania społeczna „NGO bez barier” w ramach projektu pt. „Lubelscy Liderzy Dostępności”, sfinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030. Projekt jest realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych. Celem projektu jest wzmocnienie pod względem strategicznym rozwoju Lubelskiego Partnerstwa na Rzecz Dostępności (LPnRD), które jest płaszczyzną współpracy na rzecz zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w woj. lubelskim.

Autonomiczny agent AI – współpracownik, czy konkurencja dla NGO?

Powszechnie słowo „agent” jednym kojarzy się z agentem tajnych służb, zaś drugim z agentem ubezpieczeniowym. To, co jeszcze dzisiaj wydaje się eksperymentem – jutro stanie się codziennością. Obecnie agenta AI nie traktujemy już jako gadżetu – ale przydatne narzędzie w codziennej pracy. Do tej pory ChatGPT jest synonimem sztucznej inteligencji. Jego premiera w 2022 r. przypominała swojego rodzaju „wejście smoka”. Od momentu uruchomienia ChatGPT, rośnie zainteresowanie narzędziami AI również wśród NGO. Obecnie technologia AI wchodzi na kolejny wyższy poziom rozwoju. Agent AI to nie moda – to przełom, który może zrewolucjonizować sposób działania NGO. Stosunkowo prosty asystent AI (ChatGPT), jest zastępowany przez rozbudowanego autonomicznego agenta AI. Przy czym różnica między tymi narzędziami AI polega na tym, że asystent zawsze potrzebuje polecenia (promtu), zaś agent przejawia pewną samodzielność w granicach swoich kompetencji.

Czy AI zmieni sektor pozarządowy? Czynami mówimy głośniej niż słowami. AI ma potencjał, aby stać się istotnym wsparciem w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. NGO już teraz zaczynają uczyć się współdziałać z agentami AI, którzy mogą podejmować działania bez konieczności stałego nadzoru człowieka. Agent AI może reagować w czasie rzeczywistym oraz dostosowywać swoje zachowania do zmieniających się sytuacji. Przewiduje też skutki swoich działań. Zawsze dobra pomoc jest na wagę złota. Współpraca AI z NGO może spowodować sprzężenie zwrotne. Każdy skutek staje się nową przyczyną – to tworzy spiralę wzrostu lub spiralę stagnacji. Agent AI nie jest gotowym produktem, lecz procesem. Ponadto nigdy nie śpi i może pracować w systemie 24/7.

Jak zbudować od podstaw agenta AI, który będzie pracować dla NGO?

Jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz. Największe wyzwanie w tworzeniu agenta AI nie stanowi sama technologia. Budowa agenta AI nie jest sprintem, ale marszem. To nie musi być rewolucja – wystarczy ewolucja. Zanim wejdziemy do rzeki, to należy sprawdzić jej głębokość. NGO, które chcą korzystać z agentów AI, powinny zacząć od określenia swoich celów z tym związanych. Muszą wiedzieć – w jakim celu to robią?. Czy agent AI ma odciążyć zespół administracyjny w organizacji, czy raczej wspierać komunikację z wolontariuszami lub uczestnikami projektów społecznych?

Nie buduje się domu od dachu. Projektowanie agentów AI nie wymaga zgadywania ani dużych inwestycji – ale solidnych fundamentów. Większość NGO nie wie, jak za pomocą prostych technik zamienić użyteczne narzędzia AI w tajną broń. Potrzebne jest odpowiednia gotowość technologiczna NGO. Lepszy mały czyn niż wielkie chęci. Nie trzeba zaczynać od zera. Potrzebny będzie odpowiedni sprzęt komputerowy oraz stabilne łącze internetowe. Chaos technologiczny często wynika z korzystania z wielu różnych, niepowiązanych ze sobą narzędzi AI – zwłaszcza, gdy korzystamy z wersji darmowych. Można zacząć od prostych narzędzi: do pisania treści – ChatGPT, do tłumaczeń – DeepL, do grafiki – Canva z AI. Resztę narzędzi można wprowadzać stopniowo. Dla wielu NGO fundamentem jest „chmura” – centralne miejsce przechowywania danych i pracy zespołowej. Chmura umożliwia współpracę wszystkich użytkowników w czasie rzeczywistym.

NGO nie musi wynajmować zespołu programistów – mogą skorzystać z gotowych narzędzi AI. Dostępne platformy, takie jak Microsoft Copilot Studio, umożliwiają tworzenie agentów AI bez konieczności zaawansowanej znajomości programowania. W tym zakresie można połączyć istniejące elementy – silnik językowy (np. ChatGPT) – serce agenta, które rozumie pytania i generuje odpowiedzi w połączeniu z bazą wiedzy NGO, które agent potrafi przeszukiwać i streszczać. Agent AI wykorzystuje algorytmy uczenia maszynowego (ML), duże modele językowe (LLM), przetwarzanie języka naturalnego (NLP) i inne zaawansowane technologie. Rodzaje sztucznej inteligencji można klasyfikować na kilka sposobów:
• wąską (ANI) – przeznaczoną do konkretnych zadań,
• ogólną (AGI) – hipotetyczną o ludzkich zdolnościach poznawczych we wszystkich dziedzinach,
• superinteligencję (ASI) – hipotetycznie przewyższającą ludzki umysł we wszystkich aspektach.

Agent AI ma być pajęczyną łączącą informacje, a nie kolejnym odseparowanym inteligentnym bytem. Pierwszy prototypowy agent AI nie musi być doskonały. Wręcz przeciwnie – powinien być prosty i ograniczony do jednej czy dwóch funkcji. Perfekcyjność agenta AI nie jest wtedy, gdy nie można już nic dodać – ale wtedy, gdy nie można już nic ująć. Prototyp należy przetestować w praktyce. Agent AI powinien się uczyć nie tylko od użytkowników – ale także razem z nimi. Po zbudowaniu agenta AI kolejnym krokiem jest jego udoskonalenie. Na tym etapie można rozszerzyć możliwości agenta AI poprzez dodanie nowych funkcji.

Gdy agent AI jest już sprawdzony, to trzeba go wdrożyć. Potrzebny będzie interfejs – prosta strona WWW, integracja z kanałami mediów społecznościowych (np. Facebook, WhatsApp, czy Instagram). Wdrożenie AI wymaga przeszkolenia zespołu i budowania kultury współpracy z technologią. Należy też pamiętać, że wdrożenie AI nie kończy się w momencie jej uruchomienia na zasadzie – uruchom i zapomnij.

NGO pracują nad celami – agenci AI wykonują zadania

Jeśli chcesz iść szybko – idź sam. Jeśli chcesz zajść daleko – idź z innymi. Agent AI to dodatkowa pomoc w realizacji zadań przez NGO, bez potrzeby zwiększania zasobów kadrowych. Może też koordynować pracę innych agentów AI. Dobry agent AI powinien mieć konkretną specjalizację. NGO nie potrzebuje cyfrowego geniusza od wszystkiego, lecz „kolegi w pracy” – który wykona konkretne zadania. Agent AI nie służy do tego, aby rozwiązywać wszystkie problemy za NGO. Jeżeli ktoś potrafi zrobić wszystko – to nie nadaje się do niczego. Tak, jak nie ma jednego uniwersalnego lekarstwa na wszystkie choroby.

NGO, które teraz zaczną korzystać z AI – szybciej odnajdą się w świecie jutra. NGO, które w przemyślany sposób wdrożą AI – wzmocnią swój wizerunek, jako organizacji nowoczesnej i innowacyjnej. Tym samym będą gotowe na wyzwania współczesnego świata w coraz większym zakresie zdominowanego przez AI. Prawidłowo wdrożony agent AI w organizacji, to narzędzie w rękach ludzi – a nie szef przejmujący kontrolę. Istotne jest, aby to człowiek ustanawiał zasady gry. Agent AI powinien usunąć się na drugi plan. W przyszłości powszechne będzie tworzenie całych zespołów agentów AI. To może stanowić nowy model organizacji pracy w NGO. Agenci AI mogą współpracować ze sobą wymieniając się informacjami i wspólnie rozwiązując problemy. Dlatego wprowadzenie AI do NGO musi odbywać się w sposób przejrzysty i odpowiedzialny.

Kodeks AI dla NGO – warto go mieć

NGO pracują na zaufanie społeczne latami. Ich siłą jest wiarygodność – to ona sprawia, że ludzie chcą angażować się w działania społeczne, wspierać inicjatywy i przekazywać darowizny. Jeżeli AI zostanie użyta przez NGO w sposób nieprzemyślany – to może ona w dużym stopniu stracić na wiarygodności. Dlatego warto, aby każda, organizacja wypracowała własny Kodeks AI dostosowany do jej – specyfiki, misji i grup odbiorców. Kodeks będzie wyznaczać standardy odpowiedzialnego korzystania z technologii AI. Wprowadzenie kodeksu zwiększy wiarygodność poprzez wykazanie, że organizacja działa w sposób odpowiedzialny. Mniej ryzyk – to więcej spokoju. Dokument pozwoli minimalizować ryzyka związane z ewentualnymi błędami AI.

Więcej na: www.liderzydostepnosci.pl/ngo-bez-barier/