Trwa kampania społeczna „Senior 60+ bez barier” w ramach projektu pt. „Senior 60+ bez barier – samoorganizacja seniorów na rzecz dostępności. Edycja II” sfinansowanego z Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021-2025. Edycja 2025. Oferta zadania jest realizowana przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych.

Sztuczna inteligencja w służbie dostępności

Stare drzewo też może zakwitnąć, jeśli ma dobrą ziemię i światło. I właśnie światło nowej technologii AI – coraz częściej oświetla codzienne życie osób starszych. Seniorzy stanowią jedną z grup najbardziej narażonych na wykluczenie związane z dostępnością – architektoniczną, cyfrową i informacyjno-komunikacyjną. Z wiekiem pojawiają się ograniczenia – wzroku, słuchu, mobilności czy pamięci, które często utrudniają korzystanie z – przestrzeni miejskiej, transportu, czy usług publicznych. Jednocześnie to właśnie seniorzy najlepiej potrafią wskazać, gdzie bariery rzeczywiście istnieją – nie w teorii, ale w praktyce.

Czy sztuczna inteligencja może pomóc seniorom tworzyć bardziej dostępną przestrzeń publiczną? Wszystko wskazuje, że tak. W kręgu zainteresowania osób w grupie wiekowej 60+ coraz częściej pojawia się sztuczna inteligencja – nie jako nowy gadżet do zabawy, ale konkretne narzędzie do poprawy jakości życia w mieście. Przykładowo aplikacje wykorzystujące AI mogą w czasie rzeczywistym monitorować ruch na ulicach i dostosowywać natężenie oświetlenia na przejściach dla pieszych w miejscach, gdzie seniorzy poruszają się najczęściej. Dzięki analizie danych z monitoringu, możliwe jest szybsze reagowanie na zagrożenia, takie jak – śliskie chodniki, czy zatłoczone przejścia dla pieszych. Dzięki AI można będzie w czasie rzeczywistym zaproponować jakie rozwiązania będą najskuteczniejsze. Na tej podstawie można planować rozmieszczenie ławek, przystanków, toalet publicznych czy punktów informacji miejskiej — zgodnie z rzeczywistymi potrzebami seniorów, a nie wyłącznie z urzędowymi nakazami.

Aplikacje oparte na AI będą pomagać seniorom w planowaniu codziennych tras, w tym uwzględniając dostępność komfortek – specjalnych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych wyposażonych w duży, bezpieczny przewijak, który umożliwia osobom dorosłym z niepełnosprawnościami wykonywanie czynności pielęgnacyjnych w komfortowych i godnych warunkach. Aplikacje wykorzystujące rozpoznawanie obrazu potrafią opisać najbliższe otoczenie, co jest nieocenione dla osób niewidomych. Z kolei programy komputerowe, naśladujące rozmowę z żywym człowiekiem, ułatwiają kontakt z urzędami i instytucjami publicznymi — bez konieczności wychodzenia z domu, czy czekania w kolejkach. Dzięki temu seniorzy mogą zyskać większą niezależność, a miasto stać się bardziej dostępne i przyjazne dla najstarszych jej mieszkańców.

Algorytmy AI nie znają emocji i uczuć – ale mogą tego uczyć się od ludzi. Zwłaszcza od tych, którzy najlepiej rozumieją, czym są bariery w codziennym życiu. W tym kontekście seniorzy są tu najlepszymi nauczycielami. Pokazują, gdzie technologia ma sens, a gdzie może stać się barierą. Osoby w wieku 60+, ze względu na swoje doświadczenie życiowe, mają naturalne predyspozycje do trenowania AI w obszarze dostępności. To oni wnoszą do technologii pierwiastek empatii. Dzięki ich doświadczeniu algorytmy AI uczą się dostrzegać lepiej ludzkie potrzeby. W ten sposób technologia AI będzie stawać się coraz bardziej ludzka i dostępna.

AI zmienia przestrzeń publiczną na bardziej dostępną dla seniorów

Jak rozwijać miasta, aby były dostępne dla osób w każdym wieku? Trzeba słuchać tych, którzy w nich żyją. Miasta są dla ludzi. Obecnie miasta muszą zmierzyć się z wyzwaniami – zapewnienia dostępności i wysokiej jakości życia, które ze względu na zmiany demograficzne będą się nasilać w najbliższych latach. W tym zakresie seniorzy są nie tylko użytkownikami przestrzeni publicznej, ale też ekspertami w praktyce. Znają problemy, które dla młodszych mieszkańców mogą być niewidoczne. To właśnie starsi mieszkańcy z własnego doświadczenia wiedzą najlepiej, gdzie w przestrzeni publicznej pojawiają się bariery architektoniczne – zbyt wysokie krawężniki, brak ławek, zbyt strome podjazdy, nieczytelne oznaczenia, mało kontrastowe napisy, czy zbyt szybkie komunikaty dźwiękowe na przejściach dla pieszych. Dla osób młodych – to drobiazgi, dla seniora – to przeszkody utrudniające codzienne funkcjonowanie. To, co dla jednego jest detalem, dla innego może być murem nie do przejścia. Spostrzeżenia seniorów pomogą stworzyć bardziej wrażliwe społecznie rozwiązania w przestrzeni miejskiej.

AI staje się narzędziem, które realnie usuwa bariery związane z zapewnieniem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Nowe technologie AI nie są zarezerwowane wyłącznie dla młodych. Coraz więcej osób 60+ nie tylko uczy się jak korzystać z narzędzi AI, ale też jak je w praktyce wykorzystywać – aby budować świat bez barier. Coraz częściej to seniorzy sami wskazują, jak AI może ułatwić im bezproblemowe poruszanie się w przestrzeni wspólnej. Bezpieczeństwo i komfort poruszania się po mieście to podstawowe elementy jakości życia osób starszych. Niestety, w wielu miejscach nadal brakuje infrastruktury dostosowanej do ich potrzeb. Z pomocą przychodzi sztuczna inteligencja, która coraz częściej znajduje zastosowanie w planowaniu i zarządzaniu przestrzenią miejską. Projektowanie dostępnych – ulic, parków, czy budynków – coraz częściej odbywa się z pomocą algorytmów AI. Seniorzy zyskują dzięki temu bezpieczniejsze, bardziej przyjazne miejsca do życia. Należy jednak pamiętać, aby decyzje dotyczące projektowania dostępnych miast były podejmowane z udziałem seniorów — a nie tylko dla nich.

Więcej o kampanii społecznej:
www.liderzydostepnosci.pl/senior-60-bez-barier/