Trwa kampania społeczna „Senior 60+ bez barier” w ramach projektu pt. „Senior 60+ bez barier – samoorganizacja seniorów na rzecz dostępności. Edycja II” sfinansowanego z Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021-2025. Edycja 2025. Oferta zadania jest realizowana przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych.

Z tabletem na spacer badawczy – społeczny monitoring dostępności przestrzeni publicznej

Czasem nawet drobny szczegół decyduje o tym, czy senior szybko i bezpiecznie dotrze do celu. W tym zakresie sztuczna inteligencja może na wiele sposobów wspierać proces monitorowania przez seniorów występowania barier w przestrzeni miejskiej. Aplikacje mobilne, oparte na rozpoznawaniu obrazu, pomogą analizować otoczenie oraz przewidywać – gdzie mogą występować bariery architektoniczne. Systemy analizy danych miejskich potrafią wykrywać miejsca niebezpieczne lub niedostępne dla osób o ograniczonej mobilności.

W erze AI osoby starsze mogą stać się nie tylko użytkownikami dostępnej przestrzeni publicznej, ale coraz częściej – ich współtwórcami i społecznymi recenzentami. Seniorzy mogą brać udział w projektach pilotażowych, w których będą testować działania nowych narzędzi AI. A tym samym realnie wpływać na ich jakość i bezpieczeństwo. Ich doświadczenie – często niedostrzegane w procesach technologicznych – może uchronić twórców programów przed błędami i pomóc uczynić rozwiązania bardziej przyjaznymi dla przyszłych użytkowników.

W tym zakresie środowisko senioralne może odegrać istotną rolę w społecznym mapowaniu barier w najbliższym otoczeniu – z perspektywy użytkowników. Seniorzy mogą uczyć się, jak korzystać z narzędzi AI do mapowania barier, oceny infrastruktury, czy analizy danych przestrzennych. W ten sposób zyskują nie tylko wiedzę, ale też wpływ na otoczenie. Ich aktywność w tym zakresie może pokazać, że technologia AI może być demokratyczna – służyć nie tylko specjalistom, ale każdemu kto chce działać na rzecz dobra wspólnego.

Doświadczenie seniorów jest szczególnie nieocenione przy identyfikacji problemów i projektowaniu rozwiązań, które realnie poprawią komfort życia w mieście. Seniorzy napotykają bariery w przestrzeni miejskiej – schody bez podjazdów, nierówne chodniki, brak czytelnego oznakowania, czy niewystarczające oświetlenie. Seniorzy dobrze wiedzą, gdzie te problemy występują i jakie rozwiązania byłyby praktyczne. Ich wiedza pozwala tworzyć realne, funkcjonalne udogodnienia. Doświadczenie życiowe seniorów w połączeniu z technologią AI daje unikalny efekt. Jednak samo doświadczenie nie wystarczy – potrzebna jest znajomość AI przynajmniej na poziomie podstawowym.

Jeżeli już coś zmieniać, to tylko na lepsze

AI może pomóc seniorom przekształcać obserwacje w realne zmiany, tworząc przestrzeń miejską bardziej przyjazną dla wszystkich. Dostępne aplikacje pozwalają seniorom zgłaszać zdiagnozowane przeszkody w napotkanej przestrzeni publicznej. AI analizuje zgłoszenia i tworzy mapy dostępności w czasie rzeczywistym. Ponadto systemy AI mogą sugerować najbardziej dostępne ścieżki spacerowe lub trasy komunikacji miejskiej. Zainstalowane kamery i algorytmy pomogą wykrywać niebezpieczne miejsca (np. śliskie chodniki, czy nieoświetlone przejścia dla pieszych), i na tej podstawie następnie przesyłać alerty do służb miejskich. Dzięki temu spacer po mieście może dla seniorów stać się przyjemnością – a nie wyzwaniem.

Dzięki społecznemu monitorowaniu dostępności przestrzeni wspólnej, seniorzy będą mogli wpływać na poprawę eliminacji barier architektonicznych w miastach. W ten sposób osoby starsze mogą domagać się respektowania swoich praw związanych z zapewnieniem dostępności w przestrzeni miejskiej. Ponadto seniorzy zyskają poczucie sprawczości, a całe społeczeństwo – bardziej dostępne otoczenie. Przy czym punktem wyjścia powinna być rzetelna inwentaryzacja występujących barier architektonicznych w najbliższym otoczeniu. Tego typu inicjatywa nie tylko poprawi jakość życia seniorów, ale także wzmocni ich pozycję w kształtowaniu polityk miejskich.

Warto, aby głos seniorów był słyszalny przy projektowaniu inteligentnych rozwiązań miejskich – od aplikacji komunikacyjnych po systemy zgłaszania usterek w przestrzeni publicznej. Dzięki technologii AI seniorzy mają szansę mówić głośniej o tym, co trzeba zmienić. Nie tylko zwiększa to skuteczność działań, ale też wzmacnia poczucie sprawczości seniorów, pokazując, że ich głos naprawdę się liczy.

W tym zakresie seniorzy, razem z osobami z niepełnosprawnościami, mogą przeprowadzać wspólne spacery badawcze – służące realizacji społecznych audytów dostępności przestrzeni miejskiej. Mogą oni zbierać informacje dotyczące napotkanych barier, jak też dzielić się swoimi spostrzeżeniami oraz przekazywać lokalnym władzom gotowe raporty zawierające propozycje zmian. Seniorzy mogą też organizować spotkania z przedstawicielami lokalnych władz – aby dzielić się swoimi uwagami na temat potrzeb starszych mieszkańców. W ten sposób sami staną się siłą napędową zmian.

Ufaj technologii AI, ale kieruj się rozsądkiem

Sztuczna inteligencja potrafi wiele, ale nie jest nieomylna. Zaufanie jest dobre – ale kontrola lepsza. W tym zakresie seniorzy dzięki doświadczeniu życiowemu potrafią patrzeć na AI z pewnym dystansem. Cierpliwość i doświadczenie starszego pokolenia sprawiają, że uczą się oni nowych technologii z większym namysłem i pokorą wobec procesu. W tym sensie nabyte z wiekiem doświadczenie życiowe staje się przewagą – a nie przeszkodą. Ponadto cierpliwość i rozwaga towarzyszące starszemu pokoleniu, okazują się tu wielkim atutem.

Seniorzy wiedzą, że AI jest tylko narzędziem i w dodatku czasami omylnym. AI może wykazywać stan halucynacji polegający na generowaniu zmyślonych – ale często przekonujących informacji. Wynikają one z błędnej interpretacji danych pozyskanych przez AI, czy też niekompletnych zbiorów treningowych. Tworzą one treści na podstawie wzorców – ale bez gwarancji ich prawdziwości. Dlatego tak ważne jest zaangażowanie osób starszych w procesy konsultacyjne dotyczące wykorzystania AI w obszarze dostępności. Włączenie seniorów w proces diagnozowania i testowania rozwiązań dostępnościowych pozwala nie tylko zwiększyć skuteczność działań – ale też wzmacnia ich poczucie sprawczości. Takie podejście to nie tylko akt partycypacji – ale też element odpowiedzialności społecznej.

Więcej o kampanii społecznej:
www.liderzydostepnosci.pl/senior-60-bez-barier/