Menu
Trwa kampania społeczna „NGO bez barier” w ramach projektu pt. „Lubelscy Liderzy Dostępności”, sfinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030. Projekt jest realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych. Celem projektu jest wzmocnienie pod względem strategicznym rozwoju Lubelskiego Partnerstwa na Rzecz Dostępności (LPnRD), które jest płaszczyzną współpracy na rzecz zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w woj. lubelskim.
Celem kampanii społecznej „NGO bez barier” jest zwiększenie świadomości lubelskich organizacji pozarządowych w zakresie potrzeby sieciowania oraz standaryzacji działań związanych z zapewnieniem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Obecnie należy podejść szerzej do tematu wdrażania dostępności poprzez próbę spojrzenia na całość zagadnienia. Zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi – dostępność sama w sobie jest prawem. W tym zakresie kluczową rolę w zakresie rozwoju dostępności może odegrać szeroka współpraca partnerska na poziomie regionalnym. Istotą partnerstwa rozwojowego jest łączenie w sposób optymalny – zasobów, wiedzy i umiejętności partnerów. Partnerstwo powinno posiadać zasoby i potencjał są wystarczające do realizacji zaplanowanych działań. Partnerstwo to głos wspólny, znacznie silniejszy i trudniejszy do zlekceważenia niż głos pojedynczego podmiotu. Dla decydentów liczą się nie tylko merytoryczne argumenty (siła argumentów), ale też liczebna reprezentacja (argument siły). Stąd partnerstwa mające większą liczbę członków mają mocniejszy mandat społeczny.
Jednak w praktyce żadne partnerstwo na rzecz dostępności nie osiągnie optymalnego stanu rozwoju bez podejścia strategicznego. Takie partnerstwo buduje się latami. Tworzenie partnerstwa strategicznego to długotrwały proces, który wymaga zaangażowania i współpracy przedstawicieli trzech sektorów – publicznego, prywatnego i pozarządowego. Pozwala to na odmienne spojrzenie na te same problemy związane z dostępnością, z perspektywy różnych sektorów. W międzysektorowym partnerstwie istotne znaczenie ma odpowiedni dobór partnerów – tak aby ich potencjały uzupełniały się. Ważne jest, aby byli to partnerzy zainteresowani rzeczywistą współpracą – a nie tylko deklaratywną.
Partnerstwo strategiczne to partnerstwo relacji, w przeciwieństwie do rywalizacji – opiera się na dążeniu do osiągnięcia korzyści dla wszystkich stron. Na etapie budowania sieci współpracy szczególną uwagę należy poświęcić identyfikacji partnerów oraz określić ich rolę w partnerstwie. Jest to kluczowy krok w kierunku tworzenia partnerstwa strategicznego, ponieważ pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb partnerów reprezentujących różne sektory.
Strategiczne partnerstwo na rzecz dostępności zainicjowane przez NGO powinno w sposób partycypacyjny wypracować swoją wieloletnią strategię rozwoju, która będzie zawierać – Misję, Wizję rozwoju, realistyczne cele, plan działania, harmonogram i mierzalne wskaźniki. Przy czym cele strategiczne mogą w szczególności dotyczyć: wzmocnienia potencjału organizacji pozarządowych do prowadzenia działań na rzecz zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, wzmocnienia roli partnerstwa jako lidera dostępności w regionie, wzmocnienia partnerstwa w zakresie prowadzenia badań i analizy potrzeb dotyczących dostępności lub wzmocnienia roli partnerstwa w zakresie rzecznictwa interesów osób z niepełnosprawnościami. Tego typu partnerstwo może mieć również na celu promowanie idei projektowania uniwersalnego oraz współpracę międzysektorową, aby zapewnić trwałe i systemowe zmiany.
Planowanie działań partnerstwa stanowi wypadkową potencjałów wszystkich partnerów. Łączenie potencjałów podmiotów reprezentujących różne sektory sprzyja kreatywności. Pozwala wypracować nowatorskie metody rozwiązywania problemów związanych z dostępnością oraz dostosowywać działania do zmieniających się okoliczności. Dzięki temu partnerstwa mogą stanowić siłę napędową dla innowacji społecznych w zakresie dostępności.
Obecnie żyjemy w zmiennym środowisku i trudno jest przewidzieć przyszłość. Dostępność jest procesem zakładającym – ciągłe zmiany i pokonywanie nowych wyzwań. Stąd zmiany i niepewność są nieodłącznymi elementami każdego partnerstwa strategicznego na rzecz dostępności. Szczególną cechą międzysektorowego partnerstwa jest jego dynamika – w miarę nabywania doświadczenia partnerstwo będzie przechodzić na coraz wyższy stopień rozwoju.
Wobec tego partnerstwo strategiczne będzie wymagać otwartości i elastyczności w zakresie zarządzania, w tym kreatywność i otwartość na innowacje. Stąd wskazane jest zastosowanie hybrydowej formy zarządzania wykorzystującej tradycyjny model wzbogacony o nowoczesne rozwiązania. W zwinnym zarządzaniu można wykorzystać aktywne formy uczenia się na własnych błędach. Z kolei wnioski z przeprowadzonych w partnerstwie ewaluacji będą mogły być wykorzystywane podczas planowania kolejnych wspólnych przedsięwzięć. W praktyce przyjęte założenia na etapie tworzenia partnerstwa będą wymagać późniejszej weryfikacji w formie aktualizacji strategii działania.
Z drugiej strony partnerstwa międzysektorowe, składające się różnych podmiotów działających dotychczas odmiennie, mogą mieć utrudnioną drogę w dochodzeniu do kompromisu oraz uzgadniania wspólnych kierunków działania. Stąd kolejnym krokiem powinno być wypracowanie w sposób partycypacyjny standardów działania partnerstwa. Standaryzacja pozwoli na zwiększenie skuteczności i efektywności działań sieci współpracy poprzez ustalenie spójnych reguł, które będą respektowane przez wszystkich partnerów. W tym zakresie stopień wdrażania strategii i standardów będzie oceniany na etapie monitorowania i ewaluacji działań partnerstwa.
Organizacje pozarządowe działają dla dobra wspólnego i podejmują szereg działań prospołecznych. Sektor pozarządowy – jako lider zmian społecznych, chce wziąć współodpowiedzialność za proces zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobom z niepełnosprawnościami. Wobec tego NGO chcą być równorzędnym partnerem dla sektorów – publicznego i prywatnego. Stąd istnieje potrzeba zmiany sposobu myślenia NGO o wdrażaniu dostępności. Organizacje pozarządowe powinny widzieć w dostępności nie tylko zestaw obowiązków, ale niezbędny element działalności i przejaw ich społecznej odpowiedzialności. W tym zakresie NGO powinny być powszechnie utożsamiane z przestrzeganiem dostępności, nie tylko z powodu przepisów prawnych – ale dlatego, że organizacje zobowiązane są same zabiegać o dostępność.
Obecnie przełamywanie barier w zakresie zapewniania dostępności NGO stanowi jeden z kluczowych wyzwań dla sektora pozarządowego. Obszary działalności NGO, które nie są uregulowane przez obowiązujące przepisy, powinna zastąpić samoregulacja. Może ona przybrać formę standaryzacji działań opracowanych przez same środowisko pozarządowe. W tym zakresie standardy w większości przypadków są dobrowolne – co odróżnia je od obowiązujących przepisów prawnych.
Sektor pozarządowy powinien ponad podziałami przemawiać jednym obywatelskim głosem w ważnych sprawach publicznych. NGO mają wpływ na kształtowanie polityk publicznych, ale nie na ich realizację. Praktycznie wszystkie działania podejmowane przez NGO są związane z obszarami życia społecznego – czyli dotyczą polityk publicznych. Idea dostępności ma charakter horyzontalny i dotyczy wszystkich polityk publicznych. Oznacza to, że dostępność nie stanowi oddzielnej polityki, ale jest integralną częścią wszystkich polityk. Dostępność powinna być traktowana priorytetowo i uwzględniana we wszystkich działaniach związanych z kontrolą społeczną wdrażania polityk publicznych. Wobec tego NGO powinny nie tylko same stosować zasady dostępności, ale także mobilizować podmioty publiczne i gospodarcze do zwiększania skuteczności wdrażania dostępności. Jest to podejście systemowe – gdzie dostępność staje się normą, a nie wyjątkiem. Przy czym wpływ NGO na decydentów w zakresie dostępności będzie ewoluować wraz ze zmianami politycznymi i prawnymi.
Idea „NGO bez barier” staje się standardem. Oznacza to, że organizacje pozarządowe przyjmują dostępność jako kluczową wartość i praktykę we wszystkich aspektach swojej działalności. Standaryzacja to krok w kierunku ujednolicenia podejścia NGO do kwestii dostępności. Jej celem jest rozwój NGO prowadzący do zwiększenia efektywności i jakości działań. Proces standaryzacji to nic innego – jak narzucanie pewnych reguł i zasad działania. Pod tym względem wprowadzenie standardów dostępności powinno opierać się o respektowane przez środowisko pozarządowe wartości i zasady, które same dobrowolnie zaakceptują.
W wielu przypadkach standardy dostępności będą stawiały przed NGO wymagania wyższe niż te, które wynikają z aktualnych przepisów prawnych. Dlatego standardy powinny obejmować także obszary, które nie są jeszcze prawnie uregulowane. W tym zakresie często wyprzedzają przepisy prawne. Stąd standardy mogą uzupełniać luki w przepisach prawnych związanych z dostępnością. Mogą także stanowić inspirację do dalszych prac legislacyjnych nad zapewnieniem dostępności w różnych obszarach polityk publicznych.
W praktyce trudno będzie osiągnąć ambitny cel, jakim jest zapewnienie 100% dostępności. W związku z tym wdrożenie dostępności może oznaczać konieczność zawarcia kompromisu między dążeniem do standaryzacji a realiami funkcjonowania organizacji. Stąd standardy mają najczęściej formę zaleceń na dwóch poziomach – minimalnym i rekomendowanym (fakultatywnym), co wynika przede wszystkim z trudności związanych z egzekwowaniem ich stosowania.
Jednak, aby od NGO w pełni zacząć wymagać stosowanie standardów dostępności, to trzeba je do tego najpierw przygotować. Pod tym względem standardy powinny zawierać wskazówki o charakterze informacyjno-edukacyjnym, które pozwolą NGO w prowadzonej działalności dążyć do zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobom z niepełnosprawnościami. Konieczne wydaje się wprowadzenie systematycznych działań mających na celu dostosowanie poszczególnych obszarów działalności NGO do zapewnienia dostępności. Przy czym powinno się unikać optymalizacji tylko części działalności NGO pod kątem zapewniania dostępności.
Dlatego NGO potrzebują różnych form wsparcia o charakterze – informacyjnym, edukacyjnym, doradczym, finansowym, czy audytowym. Niestety nadal wiele NGO uważa, że ich ten problem nie dotyczy, ponieważ osoby z niepełnosprawnościami nie są adresatami ich działań. Jednak w praktyce może się okazać, że nie korzystały one z oferty organizacji, bo nie miały takiej możliwości – a nie z powodu braku zainteresowania. Jeżeli NGO funkcjonują w niedostępnej przestrzeni – to stanowi to dla nich duże wyzwanie. Organizacje pozarządowe mogą narzekać, albo mieć wpływ na zmiany. Zamiast więc pytać – czy da się wprowadzić dostępność? Powinny raczej zastanowić się – jak to zrobić?
Dostępność to proces wymagający zmiany całościowego sposobu myślenia o partnerstwie – to podróż, a nie cel sam w sobie. Zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi – dostępność sama w sobie jest prawem. W tym zakresie potrzebny jest międzysektorowy wysiłek wykraczający poza ramy prawne. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom został wypracowany „Standard tworzenia międzysektorowych regionalnych partnerstw na rzecz dostępności” w ramach projektu pt. „Dostępne NGO na PLUS” sfinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030. Projekt był realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych.
Celem standardu jest przybliżenie ogólnych zasad partnerskiego podejścia do procesu wdrażania dostępności w ramach współpracy międzysektorowej. Obecnie nie ma jednego wzorca standaryzacji działań dotyczących tworzenia tego typu regionalnych partnerstw. W tym wypadku „Standard tworzenia międzysektorowych regionalnych partnerstw na rzecz dostępności” został wypracowany na podstawie doświadczeń Lubelskiego Partnerstwa na Rzecz Dostępności.
Zgodnie z lubelskim modelem wyróżniamy pięć kroków, które wyznaczają kamienie milowe na drodze do utworzenia regionalnego trójsektorowego partnerstwa na rzecz dostępności.
Krok 1 – Przygotowanie powołania partnerstwa na rzecz dostępności.
Każde partnerstwo powinno znaleźć własny sposób zainicjowania procesu powstawania. W tym wypadku istotne znaczenie ma, z którego sektora wyjdzie inicjatywa powołania partnerstwa – publicznego, prywatnego, czy pozarządowego? Tego typu partnerstwa może się nie udać, jeżeli będzie efektem odgórnej decyzji administracyjnej.
Jednym z pierwszych działań, które powinien podjąć Komitet założycielski to wstępne zdiagnozowanie problemów i potrzeb związanych z zapewnieniem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w regionie. Będzie to miało istotny wpływ na wybór celów. Ponadto w przypadku budowania partnerstwa strategicznego istotny będzie odpowiedni dobór partnerów.
Krok 2 – Wypracowanie mechanizmów przyszłej współpracy w ramach partnerstwa.
Partnerstwo na rzecz dostępności powinno opierać się na ściśle określonych zasadach współpracy. Na etapie formułowania celów należy uwzględnić możliwości partnerów oraz posiadane przez nich zasoby. Cel główny partnerstwa powinien być celem strategicznym – jego osiągnięcie będzie oddalone w czasie. Partnerstwo na rzecz dostępności może mieć charakter nieformalny, w tym posiadać tylko umownie formy funkcjonowania w oparciu np. o Regulamin Pracy, czy Deklarację Ideową. Wynika to z otwartej formuły sieci współpracy na rzecz dostępności.
Krok 3 – Określenie struktury organizacyjnej partnerstwa.
W przypadku partnerstwa działającego obszarze dostępności, głównym organem decyzyjnym może być Rada Partnerstwa składająca się ze wszystkich partnerów. Przy czym część obowiązków Rady Partnerstwa może przejąć Sekretariat Partnerstwa. Takie podejście oznaczać będzie częściowe ograniczenie roli Lidera partnerstwa. Oprócz tego, w zależności od potrzeb, mogą być powoływane tematyczne zespoły zadaniowe. Przy czym stałym organem doradczym partnerstwa może być Regionalny Panel Ekspertów, odpowiedzialny za zagadnienia merytoryczne związane z dostępnością. Ponadto w zarządzaniu partnerstwem na rzecz dostępności można wykorzystać elementy zwinnego zarządzania. Tego typu podejście zakłada szybkie reagowanie na zmieniające się okoliczności, uzyskiwanie szybkiej informacji zwrotnej oraz ciągłe doskonalenie. Polega na stawianiu „małych kroków” i ciągłym sprawdzaniu, czy partnerstwo zmierza we właściwym kierunku.
Krok 4 – Planowanie działań ukierunkowanych na rozwój partnerstwa strategicznego.
Partnerstwa międzysektorowe mogą stanowić podstawę do generowania nowych rozwiązań w zakresie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Jednak w praktyce żadne partnerstwo nie osiągnie optymalnego stanu rozwoju bez podejścia strategicznego. Partnerstwo strategiczne to partnerstwo relacji. W przeciwieństwie do rywalizacji, opiera się na dążeniu do osiągnięcia korzyści dla wszystkich stron. Z kolei standaryzacja działań pozwoli na zwiększenie skuteczności poprzez ustalenie spójnych reguł, które będą respektowane przez wszystkie strony.
Krok 5 – Monitorowanie i ewaluacja działań partnerstwa.
Stopień wdrażania strategii i standardów działania będzie oceniany na etapie monitorowania i ewaluacji działań partnerstwa. Monitorowanie funkcjonowania partnerstwa stanowi integralny element strategii. Pozwala na szybką reakcje na pojawiające się problemy. Ważne, aby systematycznie weryfikować, czy prowadzone działania służą osiągnięciu celów partnerstwa? Partnerstwo powinno monitorować postępy w realizacji działań i oceniać ich skuteczność, aby na bieżąco wprowadzać niezbędne środki naprawcze.
Obecnie należy podejść szerzej do sposobu wdrażania dostępności poprzez próbę spojrzenia na całość zagadnienia. W tym zakresie kluczową rolę może odegrać szeroka współpraca partnerska na rzecz dostępności z udziałem sektorów – publicznego, prywatnego i pozarządowego. W związku z tym tworzenie regionalnych międzysektorowych partnerstw na rzecz dostępności będzie zmieniać naszą rzeczywistość.
Każde regionalne partnerstwo na rzecz dostępności musi znaleźć właściwy sposób zainicjowania procesu powstania. Najczęściej idea utworzenia partnerstwa będzie pochodzić od przyszłego Lidera instytucjonalnego. Idea utworzenia regionalnego partnerstwa powinna być oddolną inicjatywą organizacji pozarządowych. Jeżeli chcemy zajść daleko – to najlepiej znaleźć kogoś kto już tam doszedł. Lubelski Model Dostępności bazuje na wypracowanych rozwiązaniach Lubelskiego Partnerstwa na Rzecz Dostępności. Działalność tego partnerstwa została zainicjowana w dniu 24 czerwca 2021 r., podczas konferencji otwierającej realizację projektu pt. „Lubelscy Liderzy Dostępności na START” realizowanego przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych (FLOP) w partnerstwie z Lubelskim Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki (LFOON).
Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności działa w oparciu o wypracowany dokument programowy – Deklarację Ideową, stanowiącą lubelski manifest na rzecz dostępności. Zgodnie z założeniami partnerstwo ma mieć charakter strategiczny ukierunkowany na współpracę przy rozwiązywaniu problemów związanych z dostępnością w woj. lubelskim. Przy czym lubelski model nie zakłada nadawania regionalnemu partnerstwu odrębnej osobowości prawnej. Wynika to z otwartej formuły sieci współpracy. Takie podejście pozwala na odmienne spojrzenie, z punktu widzenia różnych sektorów, na te same problemy związane z dostępnością. Dzięki uzyskaniu „efektu synergii” proces sieciowania może okazać się skutecznym narzędziem zmian, których pojedyncze podmioty nie są w stanie przeprowadzić samodzielnie.
W tym zakresie istotnym czynnikiem ułatwiającym współpracę partnerską na rzecz dostępności może stanowić stosunkowo duże doświadczenie merytoryczne podmiotów publicznych we wdrażaniu dostępności, ponieważ są do tego zobowiązane przepisami prawnymi. Samorządy mają też zdolność decyzyjną. Może to stanowić wspólny mianownik podczas rozmów i konsultacji, czy też działań podejmowanych w ramach partnerstwa. Z kolei NGO często działają w sposób niestandardowy, mają dużą zdolność projektową oraz w swojej działalności korzystają z pracy wolontariuszy – co może okazać się ich atutem. Natomiast przedsiębiorcy stosują innowacyjne rozwiązania i mają dużą zdolność adaptacyjną. Ostatecznie to ludzie są najważniejsi w partnerstwie. To od ich zaangażowania i gotowości do podejmowania kolejnych wyzwań, będzie w dużej mierze zależeć – jak efektywnie będzie przebiegać współpraca partnerska?
Z kolei wybór systemu zarządzania powinien być wspólną decyzją wszystkich partnerów oraz wynikać ze specyfiki realizowanych celów i podejmowanych działań. Partnerstwo jest jak żywy organizm – potrzebuje zarówno stabilności, jak i elastyczności. Zgodnie z lubelskim modelem najwyższym organem podejmującym główne decyzje jest Rada Partnerstwa, w skład której wchodzą wszyscy partnerzy. Przyjęty model liniowy zarządzania zakłada zwiększoną rolę Sekretariatu Partnerstwa, który odpowiada za koordynację działań. Przy czym pracami Sekretariatu kieruje Sekretarz. Ponadto w lubelskim modelu przewidziano funkcjonowanie Regionalnego Panelu Ekspertów, który jest stałym zespołem doradczym partnerstwa. W jego skład wchodzą w szczególności: eksperci ds. dostępności, eksperci ds. niepełnosprawności oraz eksperci ds. badań i analiz.
Jednak w praktyce żadne partnerstwo nie osiągnie optymalnego stanu rozwoju bez precyzyjnego określenia strategicznego kierunku, do którego zmierza. Stąd kolejnym etapem rozwoju partnerstwa powinno być wypracowanie wieloletniej strategii, która będzie zawierać – Misję, Wizję oraz realistyczne cele i kierunki działań. Pozwoli to zwiększyć poczucie wspólnej tożsamości partnerstwa (wspólna tożsamość = wspólna wizja zmian). Partnerstwo strategiczne w przeciwieństwie do rywalizacji – opiera się na dążeniu do osiągnięcia korzyści dla wszystkich stron na zasadzie Win – Win (wygrany = wygrany). Strategia Win-Win bierze pod uwagę potrzeby wszystkich partnerów a następnie znajduje rozwiązania, z którym wszyscy odnoszą korzyści. Oznacza to, że każda ze stron dąży do uzyskania swojego celu, ale równocześnie respektuje cele i potrzeby innych partnerów.
Wdrażanie zasad dostępności to wyzwanie wielowymiarowe, wymagające zaangażowania i współpracy wielu interesariuszy na różnych poziomach. Jest to zgodne z zasadą, że jeżeli nie można czegoś zrobić samemu – to należy zaprosić innych do współpracy. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom w dniu 24 czerwca 2021 r. zostało zainicjowane Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności w ramach projektu pt. „Lubelscy Liderzy Dostępności na START”, realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Inicjatorami utworzenia regionalnego partnerstwa były dwie największe federacje w woj. lubelskim, tj. Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych (FLOP) oraz Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki (LFOON). Inspiracją do powstania regionalnej sieci współpracy było działające ogólnopolskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności, będące zobowiązaniem współpracy na rzecz realizacji założeń rządowego Programu Dostępność Plus 2018-2025.
Budowanie partnerstw strategicznych to długotrwały proces, który wymaga zaangażowania, determinacji i współpracy przedstawicieli trzech sektorów – publicznego, prywatnego i pozarządowego. Partnerstwo na rzecz dostępności to głos wspólny, znacznie silniejszy i trudniejszy do zlekceważenia niż głos pojedynczego podmiotu. Jest to tym bardziej istotne, że dla decydentów liczy się nie tyle siła argumentów, co liczebna reprezentacja (argument siły). Stąd duże partnerstwa mają mocniejszy mandat społeczny, a tym samym korzystniejszą pozycję w zakresie wpływania na politykę dostępności.
Do tej pory rozwiązania systemowe, w zakresie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, koncentrowały się głównie na podmiotach publicznych. Jednak pokonywanie barier ograniczających dostępność dotyczy w takim samym stopniu również podmioty gospodarcze i organizacje pozarządowe. Napotykane problemy są podobne, ale sposób ich rozwiązywania bywa inny. Wynika to w dużej mierze z dotychczasowych doświadczeń tych sektorów, jak i obowiązujących przepisów prawnych.
Idea dostępności jest uniwersalna, stąd potrzebne jest horyzontalne włączenie jej do wszystkich polityk publicznych. W tym zakresie międzysektorowe partnerstwo na rzecz dostępności tworzy zjawisko krzyżowania się i zazębiania różnych polityk publicznych. W przypadku budowania strategicznego partnerstwa na rzecz dostępności istotny jest odpowiedni dobór partnerów, tak aby potencjały wszystkich stron wzajemnie się uzupełniały. Z tego względu istotą partnerstwa rozwojowego jest łączenie w sposób optymalny – zasobów, wiedzy i umiejętności partnerów. W tym zakresie potencjał partnerów dodaje się i uzupełnia, co stwarza możliwość wykorzystania szans prorozwojowych. Ponadto sieć partnerska pozwoli na zwiększenie efektywności prowadzonych działań poprzez unikanie powielania podobnych rozwiązań. Zamiast działać oddzielnie, partnerzy mogą stać się częścią skoordynowanej sieci współpracy. Zróżnicowane podejścia i pomysły wnoszone przez członków partnerstwa mogą przyczynić się do kreowania innowacyjnych rozwiązań, a tym samym partnerstwa mogą stać się akceleratorami dostępności. Ponadto współpraca wielu partnerów pozwoli na wdrażanie dostępności w sposób bardziej – przemyślany, zorganizowany i skuteczny.
Partnerstwa strategiczne buduje się latami. Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności, zgodnie z opracowywaną obecnie wieloletnią strategią działania, dąży do przekształcenia się w regionalny pakt na rzecz dostępności. W przeciwieństwie do zwykłego partnerstwa – pakt stanowi strukturę większą i tematycznie bardziej rozległą. Pakt na rzecz rozwoju zajmuje się koordynowaniem działań prowadzonych przez funkcjonujące partnerstwa lokalne. W tym zakresie partnerstwo poprzez integrację i konsolidację działań, może osiągnąć punkt krytyczny po przekroczeniu którego stanie się „magnesem” przyciągającym inne lokalne partnerstwa. Takie podejście pozwoli Lubelskiemu Partnerstwu na Rzecz Dostępności w przyszłości stać się Lubelskim Liderem Dostępności, który będzie wypracowywać propozycje nowych rozwiązań systemowych w obszarze dostępności.
Dostępność należy traktować jako pewną filozofię dotyczącą jakości życia nas wszystkich – a nie jako zbiór rygorystycznych przepisów prawnych, czy standardów działania. Zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami nie uda się ustanowić tylko przepisami prawnymi – dostępność sama w sobie jest prawem. W dostępności nie ma jednej wydeptanej ścieżki prowadzącej na skróty do celu. Nigdy nie należy rezygnować z wyznaczonego celu tylko dlatego, że jego osiągnięcie wymaga czasu. Dostępność to nieustająca podróż – a nie cel sam w sobie. Naszym zadaniem jest wspólne wypracowywanie rozwiązań, które przekształcą teorię w praktykę – a marzenia w rzeczywistość. Małe szanse są często początkiem wielkich przedsięwzięć. Wygrywają ci – co nigdy nie odpuszczają. Ci, co odpuszczają – nigdy nie wygrają.
Dostępność będzie się zmieniać się w czasie w sposób dynamiczny. Uznając dostępność za podróż, a nie cel – zyskujemy elastyczność i gotowość do ciągłego uczenia się oraz dostosowywania się do zmieniającego się świata. To suma tych działań sprawia, że otaczająca nas przestrzeń staje się bardziej przyjazna i dostępna. Bez względu na długość drogi – warto pamiętać, że każdy mały krok przybliża nas do celu. Jeżeli już coś zmieniać, to tylko na lepsze. Ważne jest, by nie tracić z pola widzenia końcowego celu i na każdym etapie pracy nad dostępnością traktować go poważnie.
Do dostępności prowadzi wiele dróg. Zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami jest długotrwałym procesem. Droga do niej jest długa i kręta – z kilkoma punktami przystankowymi. Dostępność jest jak strategiczna mapa drogowa, która nie ma jednej drogi i nigdy się nie kończy. Jeżeli nie wiemy dokąd zmierzamy, to każda droga zaprowadzi nas donikąd. Jest to podróż, która z każdym krokiem przybliża nas do bardziej włączającego i sprawiedliwego społeczeństwa. Zaszliśmy tak daleko, ale przed nami jeszcze długa droga. Pod tym względem mapa drogowa dostępności jest zbiorem czynności realizowanych stopniowo, mających doprowadzić do osiągniecia wyznaczonego celu – przyjaznej i dostępnej przestrzeni dla wszystkich. Wyznacza kroki milowe, które należy wykonać, aby efektywnie przejść – od stanu obecnego do stanu docelowego.
Zbiór map zawierający różne drogi prowadzące do dostępności będzie tworzyć atlas dostępności. W tym zakresie atlas dostępności powinien stanowić kompendium wiedzy i praktycznych gotowych rozwiązań. Dzięki niemu możliwe będzie porównywanie różnych podejść – strategicznych map drogowych dostępności, w tym identyfikowanie najlepszych praktyk oraz wspieranie współpracy między różnymi podmiotami w celu zapewnienia lepszej dostępności dla wszystkich.
Jednak trudno będzie wskazać jedną drogę w dochodzeniu do kompromisu oraz uzgodnienia strategicznego kierunku – drogowskazu określającego tzw. Gwiazdę Północną. Stąd potrzebny jest międzysektorowy wysiłek wykraczający poza ramy prawne. Wymaga to świadomej transformacji procesu wdrażania dostępności, który zakłada potrzebę zaangażowania przedstawicieli trzech sektorów – publicznego, prywatnego i pozarządowego. W tym zakresie sektor pozarządowy chce być równorzędnym partnerem dla administracji publicznej i podmiotów gospodarczych. Wobec tego NGO powinny nie tylko stosować standardy dostępności w swojej działalności, ale także mobilizować przedstawicieli innych sektorów do zwiększenia efektywności wdrażania dostępności. Stąd podejście partnerskie może okazać się kluczem do przyspieszenia wdrażania dostępności przez organizacje pozarządowe. Na końcu drogi będzie – symboliczne uściśnięcie rąk, które będzie oznaczać sukces partnerskiej współpracy.
Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności jest jednym z organizatorów konferencji “Mapa drogowa dostępności. Potrzeby nieoczywiste w świecie osób młodych” w dn. 21 listopada 2024 r. w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie przy ul. Bursaki 12 (Aula 018).
Organizatorami wydarzenia są:
Wydarzenie odbywa się we współpracy z Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Oddział Lubelski.
Patronat honorowy objęli:
Patronat medialny:
Celem standardu jest przybliżenie ogólnych zasad partnerskiego podejścia do procesu wdrażania dostępności w ramach współpracy międzysektorowej na poziomie regionalnym. Standard powstał w oparciu o lubelski model tworzenia międzysektorowego partnerstwa na rzecz dostępności, uwzględniającego współpracę sektora pozarządowego z sektorem publicznym i sektorem prywatnym.
„Standard tworzenia międzysektorowych regionalnych partnerstw na rzecz dostępności” został wypracowany w ramach projektu „Dostępne NGO na PLUS” sfinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.
Do pobrania:
S2. Standard tworzenia międzysektorowych regionalnych partnerstw na rzecz dostępności
Raport „Lubelski model międzysektorowego partnerstwa na rzecz dostępności – Lubelskie Partnerstwo na Rzecz Dostępności”. Raport powstał w ramach projektu „Lubelscy Liderzy Dostępności na START” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Projekt jest realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych w partnerstwie z Lubelskim Forum Organizacji Osób niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki.
Do pobrania:
Zapraszamy do zapoznania się z raportem z badań A. Biały „Dostępność Plus na Lubelszczyźnie – perspektywa współpracy różnych sektorów”. Raport końcowy z badań opracowano na podstawie raportów z 4 zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) oraz 32 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) przeprowadzonych na terenie województwa lubelskiego, których autorem jest Zygmunt Klimczuk. Publikacja powstała w ramach projektu „Lubelscy Liderzy Dostępności na START” realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Projekt jest realizowany przez Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych w partnerstwie z Lubelskim Forum Organizacji Osób niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki.
Do pobrania:
